Geef 16- en 17-jarigen stemrecht!
Tijdens de in juni 2024 gehouden Europese verkiezingen mochten jongeren van 16 en 17 jaar in buurlanden België en Duitsland naar de stembus. In Nederland mocht dat niet en dat moet veranderen, te beginnen bij de komende gemeenteraadsverkiezingen in 2026, vindt Dries Zwart, voorzitter Statenfractie Groningen.
De laatste verlaging van de kiesleeftijd dateert uit 1972, toen de leeftijd van 21 naar 18 jaar ging. Dat is inmiddels meer dan 50 jaar geleden. Sinds 1945 ging de kiesleeftijd elke 9 jaar verder omlaag. Het is op dat gebied inmiddels al heel lang oorverdovend stil. Zullen de 18-jarigen van toen qua ontwikkeling verder zijn geweest dan de 18-jarigen van nu? Ik denk dat iedereen het antwoord wel weet. En is het daarom niet raadzaam, mede om die reden, de kiesleeftijd verder te verlagen naar 16 jaar?
Gemiste kans
Het is een discussie die aan de vooravond van elke verkiezing wel weer oplaait. Voor- en tegenstanders roeren zich, maar vooralsnog ziet het er niet naar uit dat de verlaging inderdaad in de Kieswet wordt vastgelegd. Dat is een gemiste kans.
Er zijn namelijk diverse redenen denkbaar waarom 16- en 17-jarigen wel zouden moeten stemmen. Betrokkenheid is daar één van. Door jongeren van 16 en 17 jaar stemrecht te geven, betrek je ze bij de politieke besluitvorming. Uit onderzoek van politicoloog en voormalig lid van de Raad van het Openbaar Bestuur Sarah de Lange blijkt dat jongeren tussen de 13 en 18 jaar hun democratische normen en waarden ontwikkelen en ook hun belangrijkste politieke overtuigingen.
Daarnaast kun je jongeren, door ze eerder te laten stemmen sneller laten kennismaken met de democratie en hoe die werkt. Uit hetzelfde onderzoek van De Lange blijkt bovendien dat wie stemt als hij of zij kiesgerechtigd is, later ook naar de stembus gaat.
Verder wordt het tijd dat jongeren in heel Europa dezelfde rechten krijgen wanneer het aankomt op stemmen. Zoals aangegeven mogen jongeren in omliggende landen wel op hun 16e naar de stembus, maar in Nederland niet. En meer landen, zoals Griekenland, Oostenrijk, Wales, Schotland en Malta, zijn Nederland al voor gegaan.
Tenslotte hebben jongeren van 16 en 17 jaar belangen, denk aan onderwerpen zoals wonen, onderwijs, klimaat en werk. Wanneer zij stemrecht krijgen, kunnen ze meebeslissen over hun toekomst.
Gebrek aan kennis
Tegenstanders bepleiten dat jongeren van 16 en 17 jaar nog niet volwassen zijn en niet klaar om weloverwogen te stemmen. Ook het gebrek aan kennis wordt als argument aangevoerd. En de vraag hoe beïnvloedbaar deze groep is, zeker met de opkomst van social media, is een issue. Onafhankelijkheid bij het stemmen is immers een groot goed.
Het vreemde is dat jongeren op hun 16e of 17e wel op een kieslijst van een politieke partij mogen staan en indien ze worden gekozen vanaf hun 18e hun positie in bijvoorbeeld de gemeenteraad mogen opeisen. Kortom, de wetgever vindt blijkbaar dat je wel volwassen genoeg bent om je verkiesbaar te stellen, maar dat je op je 16e of 17e niet volwassen genoeg bent om te mogen stemmen. Daar zit een tegenstelling in, die nodig uit de wereld moet worden geholpen.
Volwaardige burgers
Ondanks de tegenargumenten is de Partij vóór het Noorden dan ook van mening dat het tijd is om het stemrecht voor 16- en 17 jarigen in te gaan voeren. En hen daarmee als volwaardige burgers, wat ze ook zijn, te gaan zien. Het wordt tijd dat ze via het Stemrecht een bijdrage aan de maatschappij kunnen leveren.
Stemrecht voor jongeren van 16 en 17 jaar kan ertoe leiden dat jongeren zich meer voor de politiek gaan interesseren en zij zich meer betrokken gaan voelen bij het democratische proces in Nederland. En dat is zeker in deze roerige tijden, waarin polarisatie aan de orde van de dag is, alleen maar winst. Jongeren, ook van 16 of 17 jaar, zijn prima in staat om hun eigen keuzes te maken. Laten we ze dan ook die kans geven, te beginnen bij de gemeenteraadsverkiezingen in 2026. Het is de kans om veel jongeren te bereiken, die immers dichtbij hun gemeente staan en daar meestal wel een mening over hebben. Daarom moet er nu al actie worden ondernomen, want vlak voor de verkiezingen ben je alweer te laat.
Dries Zwart, fractievoorzitter Partij vóór het Noorden in Provinciale Staten
(Dit opiniestuk is op persoonlijke titel geschreven)